Je hebt het misschien zelf wel eens opgemerkt. Zodra Nederland een beetje verder komt in een internationale voetbalcompetitie, hult iedereen zich in oranje en zijn 'we' opeens allemaal toekomstig kampioen. Als het Nederlandse team die belofte niet inlost, gaan de shirts ook massaal weer uit. Het is de bekende kwestie van 'WIJ hebben gewonnen, ZIJ hebben verloren'.

Als het gaat om een vrolijke oranje kleur en een balspelletje, is het leuk om in de kroeg over zo'n fenomeen te filosoferen. Trekken echter veel mensen een witte jurk aan met dito puntmuts en geven ze zichzelf een pakkende naam met veel K's erin, dan moet dat hele wij-zij-gebeuren toch echt eens goed onderzocht worden.

Want wat was er eerder: kip of ei, shirt of saamhorigheidsgevoel? Er zijn verschillende psychologische experimenten naar dit verschijnsel uitgevoerd. Men splitste dan bijvoorbeeld een groep mensen willekeurig in twee, trok de ene helft een rood shirt aan en de andere helft een blauwe. Verder deed men niets, en na enige tijd zagen mensen in een rood shirt 'hun' mensen in dezelfde kleur shirt als positiever dan 'zij' met die blauwe, en vice versa.

KuKluxKlan, voetbalhooligans... Groepslidmaatschap lijkt zo vooral negatieve kanten te hebben. Maar zou het niet mogelijk zijn om met deze voorkennis iets leukers te doen? Stel, je bent bandleider en houdt ervan om het publiek zoveel mogelijk bij je optreden te betrekken. Maar de situatie van een concert maakt dat niet altijd makkelijk. Muzikanten staan op een verhoging, met soms aparte stage-wear aan, bespelen instrumenten in speciale verlichting. Het publiek blijft 'de anderen': een meter lager staand in de donkere zaal met een gewoon kloffie aan, wat gillen en klappen. Hoezo “Doe allemaal even lekker mee”?

Afgelopen weekend zag ik mijn kans echter schoon. De single-presentatie van 'Play Me' hielden we in 'De Nieuwe Anita'. Laat je niet afleiden door de naam, het is een geweldige, sfeervolle concertzaal in Amsterdam-West, met een ongelofelijk goede cocktailbar. En... als band speel je er midden in het publiek, je staat er letterlijk op gelijke hoogte. Bij een live-concert in het alternatieve pop-circuit heeft de band doorgaans niet echt andere shirts aan dan het publiek, dus blijft eigenlijk nog maar één fundamenteel onderscheid over: de band maakt herrie met instrumenten, het publiek staat met lege handen. Nou ja, drankje vasthoudend natuurlijk, maar daarmee valt weinig muziek mee te maken.

Nu was het anders. Al mijn laatste spaargeld had ik van de band-bankrekening gehaald om tientallen percussie-instrumenten te kopen. Zaterdag stond er dus een enorme tas klaar. Tegen het einde van de show deelde 'bandlid nummer 5-en-een-half' Melle razendsnel al die tamboerijnen, maracas, woodblocks, cowbells, jinglesticks en drumstokken uit, en ze vonden gretig aftrek. Het publiek ramde er lustig op los, zodat onze drummer Jochem nog maar nauwelijks het ritme vast kon houden. Steeds harder en harder ging het, er viel niet meer te onderscheiden wat nu van de band of van het publiek af kwam. We waren met z'n allen één groot GRAM-orkest geworden.

Na twee songs kwam mijn muzikale droom echter tot een voortijdig einde, we mochten echt geen toegift meer doen. WIJ met z'n allen maakte zoveel herrie... dat ZIJ van de buren hadden geklaagd.


Ahmed, A.M. (2007). Group identity, social distance and intergroup bias. Journal of Economic Psychology, 28 (3), 324–337.

We're celebrating the single release on April 23rd - this Saturday - at De Nieuwe Anita in Amsterdam. We'll play the entire album of course, and we have some fun surprises coming up concerning 'audience participation'. Our friends from Dress will also be playing, and we have our favorite DJ Amateur at the turntables. And a little gift for you, to remember this special night.

Als je er over nadenkt, is het eigenlijk best vreemd: wat bezielt een muzikant eigenlijk om op een podium te gaan staan en te verwachten dat iedereen maar naar hem/ haar kijkt? Natuurlijk, iedereen vist wel eens graag naar complimenten op z'n werk. Maar een normaal-denkend mens gaat daarvoor niet speciaal in de spotlights staan, week-in-week-uit als een vierjarige dezelfde kleurplaat laten zien om applaus te ontvangen. Popmusici tweeten zich daarnaast heden ten dage helemaal suf: elk geschreven nootje schijnt een nieuw meesterwerk te zijn, en elk tegenvallertje wordt gepresenteerd als een mega-obstakel, waar het publiek met alle mogelijke steunbetuigingen op moet reageren.

Artiesten hebben aandacht nodig zoals gewone mensen zuurstof. Zonder aandacht namelijk geen carrière, lijkt het. Oké, een vooropgezet schandaaltje door nog-onbekende-zangeressen kan handig zijn. (Kent iemand t.A.T.u. nog? Nee? Hun lesbo-zoen toch wel?) Maar het verbaasde me dat zelfs Anouk nog niet genoeg aandacht door haar muziek kreeg en zichzelf enkele weken terug in string op Twitter gooide. Ik ben er een dag door van slag geweest.

Toch, misschien moeten we maar blij zijn dat zulke aandachtshongerige lieden die behoefte vrij onschuldig botvieren op een podium, op veilige afstand van mentaal gezonde mensen. Af en toe komt er uit deze behoefte nog een aardige deun voort of een grappige tweet. Er zijn vormen van aandachttrekkerij die een stuk vervelender zijn, en soms zelfs letterlijk pijnlijk.

In de 'Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders', zeg maar het grote handboek met alle psychiatrische aandoeningen, staat een stoornis beschreven die iedere Anouk-actie doet verbleken: Munchausen-syndroom. De naam komt van een boek over een cavalerie-officier Baron von Muchhausen, die de meest fantastische verhalen verzon over avonturen die hij meemaakte. Niet echt gebeurd, maar ze trokken wel... aandacht. Mensen met 'Munchausen' trekken ook aandacht, maar dan door ziektes te veinzen of zelfs opzettelijk verwondingen bij zichzelf aan te brengen. Ze kicken er op om vanwege hun erbarmelijke fysieke gesteldheid in het middelpunt van de belangstelling te staan. Hun naaste omgeving behandelt ze speciaal, en in het ziekenhuis worden ze in de watten gelegd. Het zijn gezonde mensen qua lijf, die zichzelf ziek maken. En daarmee zijn ze dus eigenlijk al ziek: in hun hoofd.

Munchausen-syndroom is niet te verwarren met hypochondrie, ook een aandoening uit eerder genoemd handboek: het hebben van overmatige angst om een ziekte te hebben. Deze mensen hoeven niet per se aandacht, maar denken echt dat ze iets ernstigs onder de leden hebben. Iedereen heeft die neiging wel eens een beetje. Maar eh, hoe noem je een aandoening waarbij je DENKT dat andere mensen zullen gaan denken dat je een hypochonder bent of een Munchausen-aansteller?

Dat had ik vorige week. Er viel een zware flightcase precies op de elleboog die ik een paar maanden geleden gebroken had, en waar al het ijzerwerk om de botten aan elkaar te laten groeien, nog in zit. Au. Au-au-au. Eerst twee dagen mee rondgelopen; was vast niks aan de hand. Hm, oké, dan ben ik dus geen hypochonder. Maar ik durfde onderhand niet meer naar m'n huisarts. En wat moest m'n fysiotherapeut er wel van denken: aandachtszoekend zangeresje is net na 4 maanden revalidatie ontslagen, ligt ze weer op de massagebank. Come to think of it, die hele armbreuk, was dat niet zelf toegebracht? Je weet hoe artiesten zijn. Sommigen menen zelfs wekelijks een blog te moeten schrijven.

Dus bij deze het ware verhaal achter de breuk. Ik was 30 september naar de opening van Kytopia geweest en iemand bracht me keurig op de fiets terug naar de parkeergarage. Ik stap af, en een man die zojuist zijn nieuw gekochte racefiets op snelheid aan het testen was, zag ons niet en reed in volle vaart op me in. We vielen met z'n drieën op één elleboog: de mijne. Oer-hollands fietsongeluk. Niks romantisch-verheven-dichterlijks aan. Maar wie nu nog gelooft, dat ik zo'n stom totaal onverwacht bizar pechverhaal uit mijn duim zuig om aandacht te trekken... lijdt zelf waarschijnlijk aan complotwanen.

Yes, people! Finally the first single of the upcoming, second GRAM album is available. Download it for free on this website. It's the perfect soundtrack for spring 2011, so send it to your friends and tell them I said hi.