Er was eens... lang, lang geleden, in een land hier ver vandaan.. een prinsesje dat depressief was. Oké, ze was niet echt een prinses - ik was het zelf natuurlijk - en het was gewoon een jaartje of drie terug, hier in Nederland. Maar als ik m'n eigen persbericht mag geloven was de manier waarop ik er van af ben gekomen werkelijk een sprookje. En dat klopt niet: je moet er nog best hard voor werken.

Dit is het afsluitende deel over depressie bij muzikanten. Gesnuffel in recent psychologisch onderzoek had toch-nog-verrassende conclusies opgeleverd, zoals
a. het muzikantenleven zelf staat bol van dip-bevorderende factoren en
b. aanleg voor die mentale kwaal zit vaak al jong in je en uit zich later in de keuze voor een creatief beroep.

Met deze wetenschap voel ik me achteraf stukken beter over m'n eigen dal-periode. Die duurde zo'n 6 tot 8 maanden, precies de tijd dat een depressie gemiddeld duurt. Als afgestudeerd statisticus vond ik dat nog best grappig: dat ik zo doorsnee-normaal was wat betreft een abnormale gemoedstoestand. Ik voldeed ook netjes aan alle  standaardsymptomen en kan me nog goed herinneren dat ik constant het gevoel had dat alles wat ik hoorde, zag of aanraakte door een supersmal rietje binnenkwam. Er drong nauwelijks iets tot me door.

Het enige waar ik nog wel m'n wenkbrauwen over optrok, was hoe snel je medicatie voorgeschreven krijgt, gewoon van je huisarts. Er bestaan verschillende antidepressiva en elk pilletje heeft net weer een andere werking en z'n eigen beroemde fans: Prozac werd jarenlang geslikt door Jim Carrey, Zoloft was populair bij Winona Rider en Paxil (in Nederland: Seroxat) heeft in Britney Spears een beroemde ex-gebruiker.

Maar gelukspilletjes kennen een paar schaduwzijden. Zo duurt het vaak enkele weken eer ze aanslaan. Menig hoopvol slikker is na een week zonder verbetering zodanig teleurgesteld dat hij of zij juist er een eind aan maakt. Daarnaast zijn de bijverschijnselen niet mis: misselijkheid, verstopping, slecht slapen, hartkloppingen. Die symptomen verschillen ook weer per pil: ik heb wel eens bij een concert gestaan waarvan de zanger na 2 minuten al badend in het zweet z'n overhemd moest verwisselen, terwijl de rest van de band er droogjes bij stond. Later hoorde ik dat de arme man Seroxat slikte... en de rest van de band Prozac.

Ik ben niet tegen mentale medicatie. In ernstige gevallen van neerslachtigheid is de chemie-huishouding in je hersenen zodanig verstoord dat allerlei andere remedies nauwelijks kans hebben om de dip te verlichten. Je moet het (tijdelijk) slikken van antidepressiva zien als een spalk: een beugel die je langs een gebroken bot plaatst zodat het zichzelf beter kan genezen. Maar alleen een spalk plaatsen is niet afdoende: als je vervolgens nooit een bewegingsoefening doet of nooit iets met veel calcium drinkt, herstelt je breuk natuurlijk nauwelijks. Wie alleen een pil slikt, zal dus ook moeten praten - al dan niet in therapievorm - en gezond moeten gaan leven.

Want onderzoek heeft uitgewezen dat regelmatig sporten net zo goed werkt als al die populaire pillen. Veel sporten en gezond eten klinkt misschien makkelijker vol te houden als je een 9-tot-5- beroep hebt en niet in de creatieve los/vast-sector zit. Maar het moet wel kunnen: Alex Kapranos van Franz Ferdinand zwom zich uit de neerslachtigheid, Alanis Morissette jogde zichzelf weer blij. Officieel was ik maar als 'matig depressief' gediagnosticeerd, dus ook ik heb de chemische redmiddelen links laten liggen en ik ben gaan rennen. Ik rende voor m'n mentale leven: vijf keer per week, voor minstens een jaar. En de bij-effecten zijn zelfs heel prettig: tijdens dat gedraaf bedenk je heel makkelijk songteksten.

Hm, dit klinkt misschien toch nog als een sprookje. Ik wil echt niet als een of andere geluksgoeroe gaan klinken, die vindt dat iedereen zich moet gaan sufhuppelen tot ie euforisch is. Maar alle kleine beetjes helpen, vooral binnen eerder geblogde lastige omstandigheden waar mensen in de creatieve beroepen mee te maken hebben. Halleluja, er IS licht aan het einde van de tunnel. Zelfs al is die soms zo smal als een rietje.


Gray, P. (2006). Psychology (5e ed.). New York: Worth.

Reageren op blogs kan hier.

Robbie Williams, Sheryl Crow, Elton John, Alanis Morissette... Wie zou niet in dit rijtje willen horen? Of zie je je naam liever staan tussen meer cultureel-verantwoorde grootheden als Billy Corgan en Nick Drake? Indien je zowel depressief bent als muzikant, join the club. Je bent niet alleen: ook Nederlandse muzikanten als Jacco de Greeuw (frontman van Johan) en JB Meijer (o.a. De Dijk) hebben zich in het verleden openlijk uitgesproken over hun depressie.

Een uitverkocht Paradiso, en ik sta rechts op het balkon. dEUS ramt met 5 man sterk hun repertoire erdoor; Tom Barman ligt er enthousiast bij met de gitaar op de knieën. Als ik iets te lang m'n ogen dichtknipper vergeet ik even welk jaar het is. Afgelopen maandag had het in m'n beleving ook 1998 kunnen zijn. Muziek kan je terugbrengen in de tijd, o ja.

Voor deze conclusie hoef je geen psycholoog te zijn; iedereen is hierin ervaringsdeskundige. Voorbeeld: 3FM gooit een gouwe ouwe erdoorheen op de autoradio en voelt je weer even achttien, dansend op je eindexamenfeest. Gevolg: vette smile op je gezicht. Voorbeeld: Je doet leuk wat sinterklaasinkopen en de Sky Radio-muzak in De Bijenkorf doet je weer denken aan die klote-studentenuitzendbaan. Gevolg: de koopzin is je even vergaan.

Herinneringen en geheugen zijn populaire onderwerpen voor wetenschappelijk onderzoekers. Sommigen beweren zelfs dat jouw unieke herinneringen in feite je identiteit vormen. Maar waarom wordt het ene voorval (die blik van die jongen op dat feestje) wel in je hersenpan opgeslagen en wordt zoveel andere informatie (vier jaar biologie-onderwijs) meteen bij het geestelijk grof vuil geplaatst?

Als we allemaal geen muzikant waren geworden en wèl opgelet hadden bij biologie, hadden we ons op de neurobiologie kunnen storten en het antwoord geweten. Een gebeurtenis die emotioneel belangrijk voor je is (de leuke jongen) levert namelijk meer 'arousal' op: spanning in je lichaam, je hart klopt sneller, je bloed gaat kolken. Ook je hersenen krijgen dus een extra stoot arousal en daardoor wordt zo'n emotioneel geladen gebeurtenis bijzonder goed opgeslagen in je geheugen.

Ik ben werkelijk geweldig. Zo creatief als ik schrijf, zo briljant als ik componeer. Mijn optreden brengt mensen in vervoering, volksstammen hangen aan mijn lippen als ik praat. Geen spiegel loop ik voorbij zonder er even in te kijken. Het is niet meer dan logisch dat ik op straat vaak herkend wordt. Ik heb bovendien altijd gelijk.

Wie ik ben? Voor het gepeupel dat nog niet de kans heeft gekregen zich aan mij persoonlijk te vergapen: ik word nogal vaak nagedaan door Kanye West. Ook Lady Gaga weet een goeie imitatie van mij te doen, evenals 50 Cent. Eigenlijk kun je willekeurig een hiphop-/rappersnaam noemen... wat zeg ik: iedereen die ooit een gitaar om doet en op het podium staat, denkt soms dat ie mij is.

Vergeet die wanna-be's. Er is maar één origineel en dat ben ik: mijn buitengewoon formidabele ouders kennen me als Narcissus. Toen ik nog hip was in de Griekse oudheid, joeg ik al mijn potentiële minnaressen weg omdat ze niet goed genoeg voor me waren. Pas toen ik mezelf weerspiegeld zag in een of andere heilige vijver, werd ik verliefd. Op mezelf. Mijn intrigerende verhaal van eigenliefde weet inmiddels al duizenden jaren te boeien. Anno 2011 heeft men nog steeds een mentale stoornis die mijn naam draagt: narcisme. Nou, kun jij dat van jezelf zeggen?